W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wprost wprowadzono obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy wszystkich rodzajów pojazdów mechanicznych. Ma to na celu umożliwienie osobom poszkodowanym uzyskania rekompensaty za poniesioną szkodę w wyniku wypadku komunikacyjnego.

Mało tego, posiadacz pojazdu zobowiązany jest do zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu do ruchu. W przypadku niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, właściciel pojazdu jest zobowiązany wnieść opłatę – karę za brak OC.

Opłaty karne za brak polisy OC

Zgodnie z art. 88 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych osoba, która nie spełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia określonymi w ustawie, jest obowiązana wnieść opłatę.

Sposób wyliczenia kary przez UFG

Wysokość kary zależna jest od rodzaju pojazdu i ilości dni podczas, których przerwana została ciągłość ubezpieczenia OC.

Wysokość opłaty, obowiązującej w każdym roku kalendarzowym, stanowi:

• w ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych:
  • samochody osobowe – równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
  • samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe i autobusy – równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
  • pozostałe pojazdy – równowartość jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• w ubezpieczeniu OC rolników – równowartość jednej dziesiątej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• w ubezpieczeniu budynków rolniczych – równowartość jednej czwartej minimalnego wynagrodzenia za pracę – ustalonego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207).

W przypadku posiadaczy pojazdów mechanicznych, którzy nie spełnili obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia, wysokość opłaty jest uzależniona od okresu pozostawania tego posiadacza bez ochrony ubezpieczeniowej w każdym roku kalendarzowym i wynosi:

• 20% opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 – w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni;
• 50% opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 – w przypadku gdy okres ten nie przekracza 14 dni;
• 100% opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 – w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni.

Kwoty wyliczane zgodnie z powyższymi warunkami, zaokrągla się do pełnych 10 zł.

Co zrobić jak otrzymaliśmy wezwanie z UFG?

Zgodnie z §51 Statutu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego – Fundusz po otrzymaniu od organów kontrolnych informacji o niespełnieniu obowiązku zawarcia umowy OC wzywa właściciela pojazdu do uregulowania opłaty w terminie 30 dni. Należy zapoznać się dokładnie z treścią pisma jakie dostanie się z UFG, gdyż jest tam pouczenie, że
w przedmiotowym terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania można przedstawić dokumenty potwierdzające spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub brak istnienia takiego obowiązku. Nie jest bowiem wykluczone, że mogła zajść pomyłka – np. umowa była jednak zawarta w dacie obejmującej kontrole. Jeśli Fundusz wysłał pismo niesłusznie twierdząc, iż wystąpiła przerwa w obowiązkowym ubezpieczeniu – odpowiednia odpowiedź zawierająca załączniki powinna zakończyć sprawę. Pismo najlepiej jest wysłać listem poleconym i zachowując potwierdzenie nadania przesyłki. Jeśli jednak Fundusz się mylił sytuacja staje się dużo trudniejsza ale uniknięcie konieczności zapłaty kary jest ciągle możliwe. Warto też pamiętać, że wniesienie opłaty karnej nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy OC.

Czy można uniknąć płacenia kary?

Obowiązujące przepisy prawne nie pozwalają na zwolnienie z obowiązku posiadania polisy ubezpieczeniowej OC. Niemniej jednak istnieją instrumenty prawne pozwalające umorzyć opłatę bądź też skorzystać z udzielenia ulgi w spłacie.

Zgodnie z art. 94 ustawy w uzasadnionych przypadkach, kierując się przede wszystkim wyjątkowo trudną sytuacją materialną i majątkową zobowiązanego, jak również jego sytuacją życiową, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może umorzyć opłatę w całości lub w części albo udzielić ulgi w jej spłacie.

Kiedy można wystąpić o umorzenie opłaty lub odstąpienie od dochodzenia zwrotu wypłaconego przez Fundusz?

Umorzenie opłaty lub odstąpienie od dochodzenia zwrotu wypłaconego przez Fundusz świadczenia może nastąpić, w szczególności w przypadku:

• zgonu zobowiązanego, który nie pozostawił żadnego majątku albo pozostawił majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów;
• wykreślenia osoby prawnej z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należności, a odpowiedzialność z tytułu wierzytelności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie;
• likwidacji jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;
• wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej i materialnej zobowiązanego (zobowiązany nie posiada majątku lub wystarczających dochodów, z których możliwe jest dochodzenie wierzytelności), jak również w przypadku trudnej sytuacji życiowej, przez co rozumiana jest taka sytuacja zobowiązanego, w której jego stan rodzinny i zdrowotny oraz osób jemu najbliższych, pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, wskazuje, iż dochodzenie wierzytelności byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;
• ustalenia, że z innych, uzasadnionych przyczyn nie jest wskazane dalsze dochodzenie wierzytelności, w szczególności, gdy potencjalne koszty windykacji wskazują na nieracjonalność dochodzenia wierzytelności.

Kiedy może wystąpić o ulgę w spłacie opłaty?

Udzielenie ulgi w spłacie opłaty lub świadczenia może nastąpić, w szczególności, w przypadku braku możliwości jednorazowego zaspokojenia wierzytelności lub okresowego braku możliwości rozpoczęcia jej spłaty, ze względu na wyjątkowo trudną sytuację materialną
i majątkową zobowiązanego, jak również jego sytuację życiową.

Na co Fundusz zwraca szczególną uwagę przy rozpatrywaniu wniosków?

Warto mieć na uwadze, że przy rozpatrzeniu naszego wniosku Komisja ma na uwadze fakt, iż
dochodzenie roszczeń od osoby fizycznej nie może skutkować pozbawieniem niezbędnych środków do życia zarówno samego zobowiązanego, jak i osób prowadzących z nim wspólne gospodarstwo domowe lub pozostających na jego utrzymaniu. Komisja każdorazowo bada sytuację materialną i majątkową zobowiązanego oraz jego sytuację życiową (§55 ust. 2).

Przy dokonywaniu oceny możliwości spełnienia przez zobowiązanego roszczenia, Fundusz uwzględnia w szczególności dochód uzyskiwany przez zobowiązanego oraz osoby pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, stan majątkowy zobowiązanego (majątek ruchomy i nieruchomy), stan rodzinny, realne możliwości zatrudnienia w miejscu zamieszkania zobowiązanego, sytuację zdrowotną zobowiązanego i osób najbliższych, podejmowane przez zobowiązanego starania w celu spełnienia roszczenia oraz inne czynniki mające istotny wpływ na ocenę możliwości płatniczych zobowiązanego (§55 ust. 3).

Opłaty od wniosku

Zarówno wniosek jak i postępowanie w przedmiocie rozpatrzenia wniosku czy to o umorzenie kary za brak OC czy otrzymanie ulgi w jej spłacie, nie podlega zadnym opłatom. Dlatego tez tym bardziej warto skorzystać z takiej formy porozumienia się z Funduszem niż pozostawać całkiem biernym.

Co w sytuacji spowodowania wypadku komunikacyjnego przy braku posiadania polisy OC?

W sytuacji spowodowania wypadku komunikacyjnego, gdy nie posiada się polisy OC może wiązać się z poniesieniem bardzo wysokich wydatków. Poszkodowany powinien otrzymać środki tytułem odszkodowania czy zadośćuczynienia stosunkowo szybko i zostaną one wypłacone przez UFG. Po wypłacie poszkodowanemu środków, Fundusz zwróci się z tak zwanym roszczeniem regresowym do sprawy – tj. będzie próbował odzyskać wypłacone świadczenia bezpośrednio od sprawcy. W tym miejscu ciężko, w sposób konkretny, wskazać kwoty, gdyż wszystko zależy od rozmiarów szkody poniesionej przez Poszkodowanego. Jedno jest pewne, brak polisy w takim przypadku, wiązać się będzie z obowiązkiem spłaty powstałego w ten sposób zobowiązania przez wiele lat, a tym samym pozbawić sprawcę majątku. Warto więc zadbać o posiadanie polisy OC, gdyż opłata karna z UFG za jej brak – może okazać się finalnie najmniejszym problemem.

Warto podkreślić, że w takiej sytuacji, zobowiązany do świadczenia może również wnioskować o umorzenie zobowiązania lub ustalenia innego sposobu spłaty. Jednakże wniosek ten zostanie pozytywnie rozpatrzony przez Fundusz tylko w przypadku, gdy wnioskodawca w sposób właściwy wykaże okoliczności wskazujące na wyjątkowo trudną sytuację materialną lub majątkową zobowiązanego, jak również jego trudną sytuację życiową.